Türkiye her fırsatta doğrudan yabancı yatırımcı çekmeyi tartışırken ülkedeki yerli yatırımcı yurtdışına gitmeye başladı. Ticaret Bakanlığı verilerine göre yurtdışında yatırımı bulunan yerli şirket sayısı 2018 yılında 1788 iken 2022 yılsonunda bu sayı 2 bin 33’e çıktı. Bu şirketlerin yurtdışındaki sermayesi 2018’de 44.8 milyar dolar iken 2022 yılsonunda yüzde 20.71 artışla 54.08 milyar dolara çıktı.
Türkiye’nin köklü şirketlerinden Borusan Holding’in, Gölcük’teki boru üretim tesislerini kapatarak Amerika Birleşik Devletleri’ne taşıması ile sermaye göçü yeniden gündeme geldi. Yurtdışına çıkan firmaların, sektör bazında değişmekle birlikte, nedenleri “Türkiye’de artan maliyetler, ihracat yapılan ülkelerin iç pazarı koruma hamleleri, Türkiye’nin marka algısının üstüne çıkmak” olarak sıralanıyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi Volkswagen’in Türkiye’ye kurmayı planladığı üretim tesisi iptal edilmişti. Ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın defalarca görüşüp çağrı yaptığı Elon Musk, yeni fabrika yatırımını Türkiye’ye yapmayacağını açıkladı. Koç grubu şirketlerinden Ford Otosan, üretiminin bir kısmını Romanya’ya kaydırdı. Honda, Mazda, e-ticaret sitesi e-bay, çevrimiçi oyun pazarı Steam, akaryakıt devi BP gibi birçok önemli marka Türkiye pazarından ayrıldı.
İKİNCİ MISIR ÇIKARMASI
Yatırımları yurtdışına kayan sektörlerin başında ise tekstil geliyor. Tekstil firmaları artan işçilik, enerji, lojistik masrafları nedeniyle başta Mısır olmak üzere yakın coğrafyadaki birçok ülkenin Türkiye’den daha uygun bir hale geldiğini söylüyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tekstil Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat, şu yorumu yapıyor:
“Rakiplerimize göre her zaman yüzde 15-20 pahalıydık. Ama bunu kabul ettirebiliyorduk. Şu anda bozulan enflasyon-devalüasyon kolerasyonu bu oranı yüzde 40’a çıkardı. Yeni asgari ücretle bu oran yüzde 50’ye çıkacak. Bu koşullarda firmalar batmamak için mecburen gidiyorlar. 2007’de de benzer bir Mısır furyası vardı. Şimdi ikinci Mısır çıkarması yaşanıyor. Bugün tekstil sektöründeki yerli firmaların yurtdışı yatırımları, yurtiçi yatırımlarını aştı. Yılın ilk 10 ayında gelen yatırım 34 milyon dolar, giden yatırım ise 74 milyon dolar oldu.”
İtalya’da fabrika yatırımı bulunan Türkiye’nin önemli markalarından DESA ise rekabet sorunlarını yurtdışında aşmak isteyen şirketlerden. Genel Müdür Burak Celet, maliyetten çok Türkiye algısı nedeniyle bu yolu seçtiklerini söylüyor: “Biz lüks segmente üretim yapıyoruz, maalesef ülke algısı çok önemli. Siz ne kadar kaliteli üretim yaparsanız yapın, sizden ürün alacak markaların birtakım ülke stratejileri var. Bu stratejiler de önyargı ve politik saiklerle yapılıyor.”
